نویسنده: صادق وفایی

ناشر: هیلا

قطع: رقعی

تعداد کشته‌های جنگ جهانی دوم را ده‌ها میلیون نفر تخمین زده‌اند. از این رقم عده‌ای در میدان نبرد کشته شدند، عده‌ای در بمباران شهره‌ها، عده‌ای در نبردهای دریایی و هوایی و عده‌ای هم در اردوگاه‌های کار یا اردوگاه‌های مرگ جان خود را از دست دادند. شاید امروز دربارۀ انگیزۀ این‌همه آدم‌کشی، که در واقع بزرگ‌ترین جنگ خونین تاریخ بشر بوده، بحث زیادی نشود. اما احتمالاً پاسخ اصلی را می‌توان در یک کلمه خلاصه کرد: انسان!

باعث‌وبانی همۀ قتل‌ها و تجاوز‌هایی که در این جنگ و همۀ جنگ‌های تاریخ رخ داده عاملی به نام انسان بوده است: موجودی ازخودراضی و متکبر. خیلی از این جنگ‌ها به‌ویژه جنگ جهانی دوم را مردمانی آغاز کردند که ادعای تمدن پیشرو و توسعۀ‌ انسانی داشتند. شاید این طنز تاریخ باشد که سربازان ژاپن توسعه‌طلب، در حمله به چین و کشتار معروف نانجینگ، ده‌ها هزار انسان را کشتند و به هزاران زن تجاوز کردند؛ یا نیروهای روس، که برای فتح برلین و آزادسازی اروپا از ظلم و ستم نازی‌ها وارد این شهر شده بودند، مردان زیادی را کشتند و به زنان بسیاری تجاوز کردند؛ فقط به این دلیل که نیروهای پیروز بودند.

جنگ کی تمام می‌شود سفری است به واپسین روز بزرگ‌ترين و خونین‌ترین جنگ تاریخ بشر، جنگ جهانی دوم، و آخرین سنگر فتح‌نشدۀ آلمانی‌ها مقابل نیروهای متفقین.