یوزف گوبلز

شنبه، ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴

زادروز

۸ آبان‌ماه ۱۲۷۶ خورشیدی

برابر با ۲۹ اکتبر ۱۸۹۷ میلادی

سال‌مرگ

۱۱ اردیبهشت‌ماه ۱۳۲۴ خورشیدی

برابر با ۱ می ۱۹۴۵ میلادی

نویسنده

لغت‌شناس

روزنامه‌نگار

معلم خصوصی

گولایتر ایالت برلین

کارگزار بازار بورس

صدراعظم آلمان نازی

سیاست‌مدار ناسیونال سوسیالیست

وزیر رایش برای روشنگری مردم و پروپاگاندا

اوایل زندگی، تحصیلات و روابط

پاول یوزف گوبلز در سال ۱۸۹۷ در نزدیکی مونشن‌گلادباخ، ۲۵ کیلومتری غرب دوسلدورف، زاده شد. والدین او کاتولیک و از طبقۀ متوسط بودند. پدرش کارمند یک کارخانه بود. مادرش از والدینی هلندی و آلمانی در روستایی هلندی نزدیک مرز آلمان زاده شد. گوبلز پنج خواهر و برادر داشت. در سال ۱۹۳۲، گوبلز دستور انتشار تبارنامۀ خانوادگی خود را صادر کرد تا شایعات مربوط به یهودی‌بودن مادربزرگ مادری‌اش را رد کند.

در کودکی دچار فلج اطفال و نهایتاً بیماری پاچنبری شد و از کفش مخصوص استفاده می‌کرد و تا پایان عمر هنگام راه‌رفتن می‌لنگید. او از التهاب ریه نیز رنج می‌برد. او برای درمان پایش پیش از آغاز دوران دبستان، در سال ۱۹۰۷، عمل جراحی کرد، ولی متأسفانه نتیجۀ خاصی نداشت. استخوان پای راست او به داخل می‌چرخید و ضخیم‌تر از پای چپش بود. گوبلز در خاطراتش می‌نویسد: «زندگی پس از آن [عمل جراحی] بدون لذت بود. دیگر نمی‌توانستم به بازی دیگران بپیوندم. به یک گرگ تنها بدل شدم.» به دلیل این بیماری او از شرکت در جنگ جهانی اول معاف شد. یوزف در کودکی معمولاً به کتاب‌خواندن علاقۀ زیادی می‌ورزید و استعداد بالایی در هنر و تحصیل از خود نشان می‌داد. بااینکه خانوادۀ گوبلز توانایی بالایی در خرید پیانو نداشتند، برای یوزف یک پیانو خریدند؛ همچنین او نوشتن شعر را از پانزده‌سالگی، یعنی سال ۱۹۱۲، آغاز کرد و برای مرگ یکی از دوستانش شعری سرود. زمانی که جنگ جهانی اول آغاز شد، برخلاف دو برادرش، به دلیل مشکلات جسمی نتوانست به کشور خود خدمت کند. در آن زمان گوبلز خود را در برابر سنت نظامی‌گری کوچک می‌شمرد و چندین روز خود را در اتاقش حبس کرد. مرگ یکی از خواهرهایش در سال ۱۹۱۵ به دلیل ابتلاء به بیماری سل روی روحیۀ او تأثیری فراوان گذاشت. بااینکه او از تجربه‌های میدانی بی‌بهره بود، توانست روحیه‌ای شدیداً ملّی‌گرا را در خود بپرورد. او جنگ جهانی اول را برای آلمان کاملاً مشروع و یک مبارزه دفاعی برای بقاء می‌پنداشت.

گوبلز در گومنازیوم تحصیل کرد و در سال ۱۹۱۷ آزمون ورودی دانشگاه را به پایان رساند. او دانش‌آموز برتر کلاس خود بود و افتخار سنتی سخنرانی در مراسم اهدای جوایز به او داده می‌شد. والدینش در آغاز امیدوار بودند که او کشیش کاتولیک شود و گوبلز جداً آن را در نظر داشت. یوزف گوبلز تحصیلات خود را در رشته‌های ادبیات و فلسفه در دانشگاه‌های بن، هایدلبرگ، وورتسبورگ و فرایبورگ به پایان برد. در این دوره، گوبلز شروع به فاصله‌گرفتن از کلیسا کرده بود. در سال ۱۹۲۱ او رمانی نیمه‌خودزندگی‌نامه‌ای با عنوان «میکائیل» نوشت، اثری سه‌قسمتی که تنها بخش‌های یکم و سوم آن برجای مانده است. گوبلز پس از ارائة پایان‌نامه و قبولی در آزمون شفاهی، دکترای زبان‌شناسی خود را در ۲۱ آوریل ۱۹۲۲ از دانشگاه هایدلبرگ دریافت کرد. پایان‌نامۀ دکترای او دربارۀ یک نویسندۀ سدۀ نوزدهم میلادی بود. او تا سال ۱۹۴۰ او چهارده کتاب نوشته بود. گوبلز به خانه بازگشت و به‌عنوان معلم خصوصی و روزنامه‌نگاری مشغول به کار شد. آثار او در روزنامۀ محلی منتشر می‌شد. دفتر خاطرات او که نوشتن آن را از سال ۱۹۲۳ آغاز کرد و تا پایان عمر ادامه داد، زمینه‌ای برای ابراز تمایلش به نوشتن فراهم کرد. کمبود درآمد از آثار ادبی، او را مجبور کرد که به‌عنوان متصدی امور مالی در بورس اوراق بهادار و کارمند بانک در کلن، شغلی که از آن متنفر بود، مشغول به کار شود. او در سال ۱۹۲۳ از بانک خارج شد. در این دوره او مشتاقانه آثار اسوالد اشپنگلر، فیودور داستایفسکی و هیوستون استیوارت چمبرلین، نویسندۀ آلمانی‌تبار بریتانیایی که آثارش جزء استانداردهای جریان راست در آلمان بود، را مطالعه می‌کرد و تحت تأثیر آن‌ها قرار گرفت. او همچنین شروع به مطالعۀ مسائل اجتماعی کرد و آثار کارل مارکس، فریدریش انگلس، رزا لوکزامبورگ، آگوست ببل و گوستاو نسکهرا خواند. به گفتۀ تاریخ‌نگار آلمانی، پتر لونگریش، نوشته‌های دفتر خاطرات گوبلز از اواخر سال ۱۹۲۳ تا اوایل ۱۹۲۴، منعکس‌کنندۀ نوشته‌های مردی مشغول به مسائل «مذهبی-فلسفی» و غیرجانبدارانه است. نوشته‌های دفتر خاطرات از اواسط دسامبر ۱۹۲۳ به بعد نشان می‌دهد که گوبلز به‌سوی جنبش ملی‌گرایی فولکیش متمایل می‌شد.

او در سال ۱۹۲۴ رسماً وارد حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان شد و با گرگور اشتراسر در شاخۀ شمالی حزب همکاری کرد. او در سال ۱۹۲۶ به‌عنوان گولایتر برلین منصوب شد و در آنجا به بهره‌گیری از تبلیغات برای تبلیغ حزب و برنامه‌های آن علاقه‌مند شد. نه سال بعد او وزارت رایش برای روشنگری مردم و پروپاگاندا را برعهده گرفت و تا پایان عمر در این سمت باقی ماند. تمام شاخه‌های هنری و رسانه‌های عمومی آلمان نازی زیر نظر یوزف گوبلز فعالیت می‌کردند. او به‌ویژه در استفاده از رسانه‌های نسبتاً جدید رادیو و فیلم برای اهداف تبلیغاتی مهارت داشت. با شروع جنگ جهانی دوم مسئولیت‌های گوبلز در امر تبلیغات برای کشور چندین برابر شد. تبلیغات حزب پس از آغاز جنگ جهانی دوم کوشش برای شکل‌دهی به روحیۀ مردم بود.

در سال ۱۹۴۳، گوبلز فعالیت‌های را آغاز کرد که پیشوا تصمیم به «جنگ تمام‌عیار» بگیرند، ازجمله تعطیلی مشاغلی که برای جنگی ضروری نبودند، به‌خدمت‌گرفتن بانوان در نیروی کار و مردان دارای معافیت در ورماخت. پس از شکست استالینگراد، او در برلین سخنرانی کرد که در آن این جملۀ مشهور خود را فریاد زد: «آیا جنگ تمام عیار می‌خواهید؟». پیشوا سرانجام در ۲۳ ژوئیۀ ۱۹۴۴ او را به‌عنوان نمایندۀ تام‌الاختیار رایش در جنگ تمام‌عیار منصوب کرد.

یوزف گوبلز یکی از نزدیک‌ترین دوستان آدولف هیتلر بود. سخنرانی‌های او سبب شد که شهرت زیادی بین مردم آلمان پیدا کند. او بسیار خوش‌لباس و منظم بود و البته، در بیان نطق‌های خود بسیار مهارت داشت. یوزف گوبلز رسانه‌های مدرن و سنتی را با یکدیگر ترکیب کرد و با همین کار ساده، تأثیرگذاری آن‌ها را روی مردم آلمان افزایش داد. همچنین از تکنیک‌های خاص رسانه‌ای برای پایدار و قدرتمندترکردن پیشوای آلمان کمک گرفت تا مردم را متقاعد کند برای آیندۀ آلمان به آدولف هیتلر نیاز دارند. یوزف گوبلز توانست در کوتاه‌ترین مدت تمام رسانه‌های آن روز را یک‌پارچه کند. او سریعاً قدرت فیلم را به‌عنوان یک رسانۀ مناسب برای تبلیغات سیاسی شناخت و از آن نهایت استفاده را برای تأثیر بر افکار عمومی کرد.

با نزدیک‌شدن به پایان جنگ و شکست آلمان نازی، ماگدا گوبلز (همسر یوزف گوبلز) و فرزندانشان در برلین به پیشوا پیوستند. آن‌ها در ۲۲ آوریل ۱۹۴۵ به بخشی از مجموعۀ پناهگاه‌های زیرزمینی پیشوا نقل مکان کردند. پیشوا در ۳۰ آوریل خودکشی کردند. طبق وصیت پیشوا، یوزف گوبلز به‌عنوان صدراعظم آلمان جانشین ایشان شدند؛ گوبلز فقط یک روز به‌عنوان صدراعظم آلمان خدمت کرد. روز بعد، پس از ورود ارتش سرخ به برلین، گوبلز و همسرش پس از مسموم‌کردن شش فرزندشان با ترکیب سیانید خودکشی کردند. او تا پایان به پیشوا وفادار ماند.

برای خرید آخرین روزها: یادداشت‌های روزانۀ گوبلز کلیلک کنید.

گوبلز در حال اعطای نشان صلیب آهنین به نوجوانی شانزده‌ساله از سازمان جوانان هیتلری، ۹ مارس ۱۹۴۵

یوزف گوبلز (راست) برای نخستین بار در مراسم عشای ربانی، سال ۱۹۱۰

گوبلز در نوزده‌سالگی، در کلاس درس، سال ۱۹۱۶

یوزف گوبلز در دوران دانشجویی، سال ۱۹۱۹

عکس گروهی از رهبران حزب نازی در دهۀ ۱۹۲۰

یوزف گوبلز در سال ۱۹۲۱

یوزف گوبلز در سال ۱۹۲۲

تصویر ۸: یوزف گوبلز و هرمان گورینگ در راه رایشتاگ، اکتبر سال ۱۹۳۰

گوبلز در کنار وزیر کشور تورینگن، ویلهلم فریک، در حال بازدید از رژۀ نیروهای ضربت اس‌آ، وایمار، اکتبر سال ۱۹۳۰

یوزف گوبلز در حال سخنرانی در یک تجمع سیاسی، سال ۱۹۳۲

یوزف گوبلز در حال سخنرانی در تجمعی در انتخابات ریاست جمهوری در تسهلندورف. روی پلاکاردها نوشته شده بود: «آلمان بیدار شوید»، «برای آزادی و نان»، برلین، ۷ آوریل سال ۱۹۳۲